Mnogima je vjerovatno prva asocijacija na zovu ukusan sirup koji od cvjetova prave naše bake, ali ova biljka je mnogo više od cvijeta, u stvari je prava riznica zdravlja.
Porodica zove ima tridesetak vrsta, a za liječenje i ishranu se najviše koriste crna (Sambucus nigra) i crvena zova (Sambucus racemosa). Svi njeni dijelovi su ljekoviti, ali se najčešće koriste cvijeće i bobice.
Upotreba zove je poznata od davnina i višestruka je, pa se navodi da je Hipokrat vjerovao da može da zamjeni sve lijekove. Možda nije tako, ali činjenica je da je zova bogata supstancama koje doprinose zdravlju ljudi.
Na primjer, bobičasto voće sadrži alkaloide, karotene, tanine, organske kiseline i vitamine A, B i C, dok je cvijeće bogato glikozidima, taninima, flavonoidima, karotenima, rutinom i vitaminom C.
Veruje se da su flavonoidi, moćni antioksidansi, uglavnom zaslužna za ljekovitost zove. Zbog svog djelovanja, zova se koristi u prevenciji raka i u liječenju degenerativnih oboljenja. Osim toga, pomaže u jačanju imunološkog sistema, pomaže kod astme i upale disajnih puteva jer olakšava disanje i iskašljavanje. Ima detoksikacioni efekat jer podstiče lučenje toksina iz limfnih žlijezda.
To je laksativ i diuretik
Visok nivo vlakana sadržanih u bobici zove smanjuje nivo tzv lošeg holesterola, čime se smanjuje vjerovatnoća razvoja ateroskleroze i drugih kardiovaskularnih bolesti. Osim toga, zova je bogata kalijumom, koji štiti srce jer opušta krvne sudove, a samim tim snižava krvni pritisak. Dokazano je i dejstvo antioksidanata iz zove na regulaciju nivoa insulina i glukoze, što pomaže da se spriječi razvoj bolesti, odnosno obezbjedi stabilnost za osobe sa dijabetesom.
Listovi zove se beru u aprilu i maju. Od njih se priprema mast ili prah, a koriste se kao diuretik i za liječenje dijabetesa. Cvijeće se bere krajem maja, vrijeme mora biti suho i sunčano. Od njih se pripremaju čaj i sirup, pa čak i liker. Uglavnom se koriste za podsticanje znojenja i liječenje respiratornih bolesti. Kora sa grana i drveća sakuplja se u februaru i martu i u oktobru i novembru. Kora se koristi za pravljenje čaja, koji djeluje kao laksativ. Septembar je vrijeme za branje bobica. Pomažu kod neuralgije, zatvora, slabosti, stresa, lošeg varenja itd. Koriste se za pravljenje džemova, sirupa, likera, vina.
Oprez
Listovi zove sadrže toksine koji mogu izazvati probleme sa varenjem, ali i otežano disanje. Da bi ih neutralisali, treba ih kuhati u vodi. Možete se i otrovati ako jedete previše sirovih bobica.
(RTV GD/B92)
